نویسنده: عبد الرحمن بن ناصر السعدی
ترجمه: دکتر هجرت الله جبرئیلی
الله جل جلاله کتابش را با اوصاف بزرگ و پر عظمتی ستوده است که در وصف قرآن همه ی آن ستودگی ها صدق می کند، و دلالت قوی دارد که قرآن اصل و اساس، برای تمامی علوم پر سود و دانش های هدایتگر به نکویی های دنیا و آخرت است.
1- الله جل جلاله کتابش را با هدایت و ارشاد ستوده است. قرآن کریم روشنگر و بیان روشن برای هر چیزی است، در ذات خود هدایت است. و انسان ها را به سوی نیازمندی های دنیوی و اخروی شان رهبری می کند، آن ها را به همه راه های سود بخش ارشاد می فرماید، میان حق و باطل، هدایت و گمراهی، برای شان فرق می گذارد، با ذکر اهل خوشبختی و بدبختی، اوصاف آن دو گروه را بیان می کند. در آن بیان اصول و فروع، با ذکر دلایل عقلی و نقلی اش نهفته است. ستوده شدن قرآن با این اوصاف عمومی ومطلق، چنانست که در آیات فراوان قرآنی از آنها فروگذاشت نشده است.
قرآن هدایت اش را در برخی آیات، با شماری از قید ها، مقید ساخته است، هدایت اش را اینگونه قید گذاشته است که: هدایت برای متقیان است، هدایت برای گروهی است که خرد می ورزند و می اندیشند، برای کسی است که عزم دارد به حق برسد. این بیان الله متعال برای گذاشتن شرطی است که هدایت او با آن در یافت می گردد و ناگزیر باید سزاوار و عمل شدنی باشد. بنابر این؛ برای رسیدن به هدایت الهی ناگزیر باید خرد ورزید، اندیشه کرد و در آیات او تدبر نمود.
از ین رو؛ کسی از قرآن رو می گرداند که در آیات قرآن تفکر و تدبر نمی کند و از آن منفعت نمی برد و قصد او رسیدن به حق نیست و هدفی برای رشد یافتن ندارد؛ بلکه هدف او فاسد بوده و نفس خود را برای روگردانی و مقاومت در برابر قرآن آماده کرده است و از هدایت نصیبی ندارد. پس هدایت اش را بخاطر دو چیز برایش حرام کرده است: در نخست: برای نبود شرط و در ثانی: برای وجود مانع.
اما کسیکه قرآن را پذیرفته و در مفاهیم آن تفکر کرده و در نکو فهمیدنش تدبر نموده است، و هدفی نیک داشته، و از هوی خود را بدور کرده، او به صورت مطلوب هدایت می یابد، و به هر هدف بزرگ و خواستنی ای دست می یابد.
2- الله جل جلاله کتابش را به چنین ارزشی ستوده است که رحمت و خیر دینی و دنیوی و اخروی است و این امر با هدایت یافتن به قرآن بدست می آید. پس هر کسیکه بیشتر به قرآن هدایت یافت، به تناسب آن رحمت، خیر، سعادت و رستگاری را بدست می آورد.
3- الله جل جلاله قرآن را به شفاء دل ها ستوده است که شامل تمامی بیماری های قلب هامی شود. قران امراض دل ها را برجسته ساخته و تشخیص می کند. و بندگان را به تمامی وسایلی که زدایش و شفاء آن ها بدست می آید رهنمون می سازد. بنابر این؛ برای آن ها امراض جهل، شک و حیرت و اسباب آنها را یاد آور میگردد. و ریشه کن ساختن آن ها را با دانش های سود بخش و یقین راستین، رهنمونی فرموده و روشن می سازد. و رفتن به راه های درست برای زدایش این علت ها را، برای شان می آموزاند. برای آن ها بیماری های بر خاسته از شهوات و گمراهی را یاد آور شده و اسباب، علامات، و تأثیرات مضر آن ها را بیان می دارد. برای آن ها موعظه ها، هوشدار باش ها و تشویق ها و ترساندن ها را که با آن این امراض درمان می گردند، یاد آور می شود. برای آن ها مقایسه میان امور را آموزش داده و راه ترجیح که با آن برتری مصلحت امروزین (دنیا) و آینده (آخرت) بدست می آید، را که تذکر می دهد.
4- الله جل جلاله کتابش را می ستاید که همه ی آن محکم است، و همه ی آن در زیبایی متشابه است، و برخی آن از جهتی متشابه و از جهتی دیگر محکم است.
اما؛ ستایش آن در شماری از آیات که همه ی آن محکم است، بدین معناست که بلاغت و بیان آن کامل است، و در برگیرنده ی در نظر داشت حکمت در فروفرستادن امور در جایگاه آن، و قرار دادن آن در موضع آن، می باشد، و بدین معناست که متفق بوده و اختلاف ناپذیر است که در هیچ جهتی از جهت ها اختلاف و تناقض در آن دیده نمی شود.
اما؛ زیبایی آن ازینروست که بیان کامل تمامی حقائق در آن است، و از آنروست که زیباترین معانی سود بخش در عقائد، اخلاق و آداب و اعمال را بیان کرده است، از دیدگاه لفظی و معنوی در نهایت زیبایی قرار دارد، و آثار آن زیباترین آثار است، و همه ی معانی تکرار شده در قرآن برخی برای برخی در زیبایی و کمال شهادت می دهد، و برخی آن برخی دیگر را تصدیق می کند.
اما؛ و صف آن به این که از جمله ی آن، آیات محکماتی است که أم الکتاب است، و دیگری متشابهات است. متشابهات آنهایی اندکه در آنها اشکال در دلالت آن از جهت اسباب لفظی و از جهت عباراتی که از آن ها ترکیب یافته است، واقع می شود. بنابر این الله جل جلاله فرمان می دهد که این متشابهات به محکمات روشن، دارای معانی آشکاری که در هدف همان متن، از آن مراد است ،راجع گردد. هنگامیکه متشابهات به محکمات راجع گردید، همه ی آنها محکمات می گردد، و شک و رهگمی از میان بر می خیزد. چرا که بیان هدایت گر از گمرهی بدست می آید.
5- الله جل جلاله کتابش را می ستاید که همه اش صلاح است، و به اصلاح و استوارترین، راهیافته ترین و سودبخش ترین کار ها، در همه چیزی، بدون هیچ استثنائی، رهبری می کند. این ستودگی احاطه کننده یی است که هیچ چیزی از دایره ی آن خارج نمی شود. بنابر این؛ قرآن اصلاح برای عقائد وقلب ها، اخلاق و اعمال است، و به هر صلاح دینی و دنیوی، چنانیکه با آن کار ها استوار می گردد، احوال آراسته شده، رهنمون می گردد. با قرآن کمال گوناگون از هر جهتی، با ارشاد به تمام وسایل سود بخشی که به اهداف و مقاصد مطلوب می انجامد، بدست می آید. ازینرو؛ راهی برای هدایت، صلاح و اصلاح برای تمامی کار ها وجود ندارد؛ مگر اینکه به راهی باید رفت که قرآن به آن رهبری کرده است و بندگان را به سوی آن بر انگیخته است.
هنگامیکه دانستی که همه ی قرآن عظیم ستوده شده به این اوصافی است که والاترین، کامل ترین، و تمام ترین و سود بخش ترین صفت ها برای بندگان است، و این صفات با مفاهیمی بزرگ ارایه شده، و در زیبایی و کمال شگفت آور و عجیب آمیزش یافته است. می فهمی که اگر دانشجو بر تفسیر برخی از آیات درنگ کند. و تمرین ورزد، به وسیله ی آن به معرفت باقی آیات می رسد.
بخاطر همین اسباب و … در یافتیم که مصلحت ما را به کوتاه نویسی چنین تفسیری گزیده، دعوت می کند. از پرودگار می خواهیم که نعمت اش را تمام کند، و با آن مقصد بدست آید. دریافتیم که هر موضوعی که به تنهایی نوشته شود، چنانیکه در آن نزدیکی و سهولت و گرد آوری معانی از دانش واحد، در موضوع واحد بدست آید، با این وصف چنانیکه گذشت، ناگزیر آیات فراوانی از فروع در آیات اصول، و آیات فراوانی از اصول در آیات فروع داخل می گردد، و در آن آیاتی از انگیزش و ترسانیدن و قصه ها شامل می باشد.
این آمیختگی شگفت آور از کمال قرآن و تأثیر بزرگ آن است. زیرا این کتاب آموزشی ای است که جاهلیت های گوناگونی را می زداید، از دیدگاه تربیتی اخلاق و اعمال با آن آراسته می گردد، و با والاترین راه ها آموزش می دهد، آراسته می سازد، متمدن می گرداند، و ادب می کند؛ چنانیکه حکیمان، و خردورزان توانایی آن راندارندکه مثل آن یا نزدیکتر به آن را طرح نمایند.
——————————–
منبع: دائرة المعارف اعجاز علمی در قرآن و حدیث
———————————————————————————————————————————————————–
نظرات شما عزیزان:
برچسب‌ها:
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: